Hoe kunnen zelftesten momenteel worden ingezet? (30/04//21)
Na de sneltesten doen nu ook de zelftesten hun intrede. Een nieuw wapen in de teststrategie. Wat zijn zelftests precies? Wanneer mogen ze worden gebruikt? En wat zijn de gevolgen van een positief of negatief testresultaat?
Wat zijn zelftesten?
Een zelftest is een coronatest die kan worden uitgevoerd en geïnterpreteerd door iemand die niet medisch opgeleid is. Je neemt het staal zelf af, de verwerking gebeurt ter plaatse en je kan het resultaat onmiddellijk aflezen. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer je een ondiepe neuswisser gebruikt en vervolgens de verdere analyse zelf doet.
Een alternatief is dat je zelf het staal afneemt (zelfafname) en het daarna voor analyse naar het labo gaat. Dit is bijvoorbeeld de manier van werken bij speekseltesten.
Wat is het belang van zelftesten in de teststrategie?
Zelftesten kunnen een belangrijke aanvulling worden op de huidige teststrategie. Bij de huidige sneltests is de capaciteit van geschoold medisch personeel een bottleneck, er komt veel administratie bij kijken en het kostenplaatje loopt op. Zelftesten lossen dit deels op: er komt bij de afname geen medisch profiel aan te pas en de administratie is eenvoudiger.
In welke situaties kunnen deze tests worden ingezet?
Er zijn twee mogelijke toepassingen: binnen de ondernemingscontext of in de privésfeer.
Hoe worden zelftests ingezet op de werkvloer?
Zelftesten op de werkvloer kunnen enkel ingezet worden in overleg met de arbeidsarts. De arbeidsarts beslist welke bepaalde categorieën werknemers in aanmerking komen voor zelftests. Op geen enkele manier mag hier sprake zijn van directe of indirecte druk. Met andere woorden: een werknemer kan niet gedwongen worden tot een zelftest of zelfafname.
Bij het gebruik van zelftests zijn informatie en opleiding in verband met het correct gebruik en de mogelijke consequenties van een positief of negatief testresultaat belangrijk. Zelftesten zijn namelijk minder gevoelig. Dat betekent dat iemand met een negatieve zelftest er niet automatisch vanuit mag gaan dat hij niet besmet is.
De werknemer moet op de hoogte zijn dat hij bij een positief resultaat onmiddellijk in isolatie moet gaan en meteen de arbeidsarts moet contacteren. Deze arts beslist op basis van de klinische en epidemiologische context of een bevestiging door een PCR-test moet gebeuren (omwille van de geringere gevoeligheid van zelftests) en zorgt voor de contactopsporing in de onderneming.
Belangrijk hierbij:
- De arbeidsarts bepaalt wie in aanmerking komt (volgens dezelfde criteria als bij de sneltesten) en welke soorten tests worden gebruikt.
- De gezondheidsgegevens van een werknemer zijn vertrouwelijk
Hoe verloopt een staalafname en test in de privésfeer?
Zelftests die te koop aangeboden worden bij de apotheek (vanaf 6 april) moeten goedgekeurd zijn door het FAGG. De apotheker moet uitleg geven over het gebruik van de zelftest en erop wijzen dat bij een positief resultaat een arts dient te worden gecontacteerd.
Bij een test uitgevoerd in de privésfeer is dat in principe de huisarts. Een positief geteste persoon zal in isolatie geplaatst worden. Een positieve zelftest die thuis wordt uitgevoerd, moet steeds gevolgd worden door een PCR-test via de huisarts. Een in isolatie geplaatste werknemer moet natuurlijk ook zijn werkgever informeren zodat die met de arbeidsarts de laag- en hoogrisicocontacten op het werk kan in kaart brengen.
Als werkgever is het verboden om werknemers onder druk te zetten zich op die manier te testen.
Personen met symptomen van COVID-19, moeten nog altijd een test laten afnemen bij de huisarts of in een testcentrum.
Betekent een negatief testresultaat dat er geen risico’s meer zijn?
Misschien wel de belangrijkste boodschap in het hele verhaal van zelftesten: een negatief testresultaat is géén vrijgeleide om de coronamaatregelen niet meer in acht te nemen. Een negatief resultaat geeft immers aan dat je op dat moment waarschijnlijk niet of weinig besmettelijk bent. Toch kan het zijn dat je op dat moment al drager bent van het virus, en dus besmet bent. Omdat de virale lading laag is, ben je (nog) niet of weinig besmettelijk. Een of enkele dagen later kan dat al anders zijn.