Is preventief testen van werknemers op corona zinvol?

De vraag naar preventief testen van werknemers is begrijpelijk. Een aantal factoren zorgt ervoor dat massaal testen op de werkvloer tot op vandaag geen evidente praktijk is. Maar het kind met het badwater weggooien zou zonde zijn. Een juiste inzet van testen kan een belangrijke aanvulling zijn op de contact tracing en besmette werknemers sneller opsporen.

Momenteel bestaan er verschillende soorten coronatesten. Sommige speuren naar het virus zelf, andere naar de aanwezigheid van antilichamen in het bloed. Om SARS-CoV-2  detecteren, worden meestal de befaamde neus- of keelwissers gebruikt. Deze PCR-testen hebben als nadeel dat ze slechts een gevoeligheid van goed 70% hebben. Dat betekent dat ze op tien besmette personen dus drie personen foutief als niet-besmet aangeven. Positieve resultaten zijn wel sluitend.

Antigeentesten leveren al binnen enkele minuten een resultaat op, maar hebben een betrouwbaarheid die maar op 60% ligt. Daarom worden ze de facto enkel als eerste screening gebruikt. Een andere test moet het resultaat bevestigen.

Daarnaast zijn er de antilichaamtests die de immuunrespons op covid-19 nagaan. Na twee tot drie weken zijn er voldoende antilichamen detecteerbaar in het bloed. Met dergelijke test kan dus nagegaan worden of iemand in contact is gekomen met het virus.

Geen wetenschappelijke basis

Zijn deze testen nu bruikbaar op de werkvloer? “De antilichaamstests niet, en dat om verschillende redenen”, aldus Dr. Gretel Schrijvers, algemeen directeur bij Mensura. “We weten (nog) niet of antilichamen je beschermen tegen een nieuwe besmetting en hoe lang ze dat misschien doen. Of het mogelijk is dat je niet meer ziek wordt, maar wel nog besmettelijk bent bij een tweede besmetting is ook onduidelijk. Bovendien is er het beroepsgeheim waar de arbeidsarts aan is gebonden en waardoor hij het resultaat niet mag delen met de werkgever.”

En wat met de PCR-testen? Dr. Gretel Schrijvers: “In de huidige omstandigheden en met de kennis die we nu hebben, ben ik ervan overtuigd dat die wel zin hebben, op voorwaarde dat ze verstandig ingezet worden. Hoe hoger de kans op aanwezigheid van ziekte in de testgroep, hoe groter de voorspellende waarde van het testresultaat. Een voltallige populatie werknemers testen is dus niet zinvol. En bovendien gaat het om een momentopname: virusvrij zijn betekent niet dat je dat per definitie enkele dagen later nog bent. Repetitief testen kan in dat opzicht nodig zijn.”

Concreet betekent dit dat het voor het gros van de ondernemingen enkel zinvol is om hoogrisicocontacten te testen, wat een relevant verlengstuk kan zijn van de contact tracing door de overheid (die dan het luik privécontacten verder in kaart kan brengen).

Hoogrisicocontacten in beeld brengen

De sleutel ligt dus bij het bepalen van de hoogrisicocontacten binnen elke onderneming. “Daarom ontwikkelde Mensura een risicoanalyse die net dat mogelijk maakt”, verduidelijkt Gretel Schrijvers. “Er zijn nu eenmaal functies of omstandigheden waarin de intussen goed gekende preventiemaatregelen niet of moeilijk nageleefd kunnen worden. Met die risicoanalyse krijgen ondernemingen een duidelijk zicht op wie een verhoogd risico loopt. Duikt er dan een collega op met symptomen of krijgt een werknemer een telefoontje van het contact tracing team, dan kan er snel geschakeld en getest worden. Zo vergroten we aanzienlijk de detectiemogelijkheid. Tot er meer sluitende tests zijn of een effectief vaccin lijkt dat de meest zinvolle manier van testen.”

Erkenning beroepsziekte en specifieke settings

Daarnaast gebruiken arbeidsartsen diagnostische tests momenteel ook in specifieke situaties zoals aanvragen tot erkenning als beroepsziekte en bij bepaalde zeevaart- of offshore-activiteiten.

Covid-19 is erkend als beroepsziekte voor wie werkt in de gezondheidszorg of in andere ziekenhuisdiensten, verzorgingsinstellingen, woonzorgcentra, rusthuizen en collectieve woonvormen voor zieken en personen met een handicap waar zich een uitbraak van Covid-19 heeft voorgedaan. Wie niet in de gezondheidssector werkt, kan eventueel erkend worden via het ‘open systeem’. Deze werknemers moeten blootgesteld zijn aan het beroepsrisico van de ziekte, de ziekte doorgemaakt hebben, en kunnen bewijzen dat zij de ziekte door het werk hebben opgelopen.

Ook in specifieke omstandigheden zoals in de zeevaart of voor offshore-activiteiten kan een specifieke groep werknemers getest worden om een asymptomatische infectie uit te sluiten. Zo wordt vermeden dat er besmetting in een geïsoleerde groep wordt geïmporteerd naar omgevingen waar medische hulp niet steeds bereikbaar is (bv. booreilanden).