Ploegenarbeid: hoe stimuleer je een gezond slaappatroon?

Vaak wordt ploegenarbeid georganiseerd volgens een bepaald uurrooster (bv. werkuren ’s nachts). Soms komt er ook een rotatieysteem bij kijken, waardoor medewerkers over een bepaalde periode van dagen of weken op verschillende tijden moeten werken. Als werkgever kun je specifieke maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat deze medewerkers een betere nachtrust krijgen.

Zowel nacht- als ploegenarbeid brengt een risico op slaaptekort met zich mee. Niet alleen je medewerkers dragen daar de gevolgen van. Ook je bedrijf lijdt mee. Want wanneer onuitgeslapen medewerkers zich moeilijker kunnen concentreren, is de kans op een ongeval groter en zijn ze minder productief. 

Een gebrek aan slaap zorgt bovendien voor een grotere emotionele instabiliteit, een ongezondere levensstijl en meer angstgevoelens. Wie op lange termijn zijn slaappatroon niet aanpast, kan gezondheidsproblemen zoals een hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en diabetes ontwikkelen.

Door de werkomstandigheden af te stemmen op nacht- en ploegenarbeid, verklein je de kans op slaaptekort en de bijbehorende risico’s.

1. Zorg voor helder licht, afwisselende achtergrondgeluiden en regelmatige eettijden tijdens de shifts.
2. Hanteer een doorschuifsysteem en roteer medewerkersploegen na 3 à 4 dagen.
3. Draai met de klok mee. Dat betekent dat medewerkers van de ochtendploeg daarna de middagshift krijgen, en vervolgens de avonddienst.

’s Avonds, vóór de nachtshift
Informeer medewerkers over het nut van powernaps. Stimuleer hen om een powernap van 20 à 25 minuten te nemen voor hun nachtshift begint. Wat hun energie ook een boost geeft, is een dutje van anderhalf uur (de duur van één slaapcyclus).

Tijdens de nachtshift
Om hun productiviteit niet te laten dalen tijdens de nachtshift, nemen medewerkers het best korte pauzes tussendoor. Het is vooral belangrijk dat ze praten met collega’s en in beweging blijven.  

Een warme maaltijd eten ze het best tussen 1 en 1.30 uur. Wanneer ze uiteindelijk gaan slapen, hebben ze maar beter geen cafeïne meer gedronken (bv. koffie, frisdrank, energiedrank).

Na de nachtshift
Voor wie meer dan 18 uur is opgebleven, is het stukken veiliger om eerst nog een powernap te nemen voor hij de baan op gaat. Eenmaal thuis gaan nachtwerkers idealiter meteen slapen, zonder nog taken uit te voeren die veel concentratie of energie vragen. Medewerkers die een reeks van nachtshifts achter de rug hebben, zouden minstens twee rustdagen moeten kunnen recupereren.

Informeer je medewerkers van het belang van een goede nachtrust. Met de adviezen hierboven kunnen ze meteen aan de slag voor energiekere, productievere en aangenamere (nacht)shifts.

Lees ook: Nachtarbeid: welke preventiemaatregelen zijn nodig?